Әдипләр: Насретдин Рабгузи

| Ташларны җыяр вакыт... |

Башка проектлар

Фәүзия Бәйрәмова. Халык үзе хөкем итәр (Сталинның явыз сәясәте сәбәпле һәлак булган һәм газап күргән милләттәшләремә багышлыйм.)

Безнең дуслар

Әйтер сүз

Безнең рейтинг

Насретдин Рабгузи

A Ә Б В Г Д Е Җ З И К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ч Ш Э, Ю, Я, Һ

Насретдин Рабгузи

РАБГУЗИ Насреддин бине Борһанеддин (13 йөзнең 2 нче яртысы - 14 йөзнең 1 нче яртысы), язучы. Төрки телеңдә язган. Чыгышы б-н Алтын Урданың көнчыгыш төбәкләреннән. Хәрәзм өлкәсенә караган Рабат Угызда казый булып тора. Тәхәллүсе шул урын исеме б-н бәйле. Аннан сон Насыйр әд-дин Тукбуг әмирнең яраннары арасына эләгеп, Мәварәэн-нәһернең үзәгенә күчеп китә. Кулъязма күчермәләр рәвешендә татарлар арасында киң таралган «Кыйссасел-әнбия» («Пәйгамбәрләр турында кыйссалар», 1310-11) исемле дини әсәр авторы. Иң беренче күчермәләреннән 1698 дә Бимәк-суфи тарафыннан күчерелгән нөсхә санала. 1859 да әсәрне Р.Әмирхан бастыра. Аннан соң ул Казанда берничә тапкыр кабат басыла. Мәдрәсәләрдә дәреслек рәвешендә кулланыла. Т.Ялчыгол, Г.Утыз-Имәни иҗатларына йогынты ясаган. Әдәб.: Татар әдәбияты тарихы. К., 1984. 1 том; Каюмова И. Ар-Рабгузи // Ислам на территории бывшей Российской империи: Энцикл. словарь. М., 2001. Вып. 3.
Татар энциклопедиясе
Бәһариәт

Көн хәмәлгә керде ирсә, килде галәм нәүрузы.
Кичте бәһмән — зәмһәрир кыш, калмады кары, бозы.

Көн килә мең күрке артыб, терелүр үлмеш җиһан.
Таң пәзерләб, нәкъше берлә бизәнүр бу йир йөзе.

Таң атарда дүрт сарыдин исәйүр бади саба.
Кийк йөрүр — кин дик, йопар тик исләнүр йапан-йазы.

Тизлеке тикин йагырдин, уйыгы йәшел, кызыл,
Арасы бодак, йабыргак, тул чәчәкләр төп-төзе.

Әрләсә йыглаб болытлар, гөл чыгар бостан-у баг,
Тал йыгачлар йиң салышур, уйнайур бәк, бай кызы.

Кершәне — кар, иннеке — кан, йакса таглар сурәте;
Тунлыгы тансык тауардин — Рум, Хитай атлас-хәзе.

Лалә сагракын эчәр дә сайраб исерүр сандууач,
Торна өн тартыб үтәрдә сәкрийүр баклан, кузы.

Күктә уйнаб кыл салышур кыр-у каз фил түлүгәч,
Йирдә йөкреб җөфт алышур ас, тиен, кеш, кондызы.

Нәйшәкәрләр мөнбәрендә тутый кош мәҗлес тотар,
Комрый, былбыл, мокрый булыб, өн төзәр төн-көндезе.

Буйыгыз йир-күк мәңизлек йәшнәйүр, мәйдан бүлеб,—
Уграшур ай тик чәчәкләр тигрәсендә йолдызы.

Хури гайн оҗмах эчендә биң салып тәхсин кыйлур,—
Йаз үзә мондаг гъәзәл әйде Насир Рабгузи.

Пәзерләб — каршылап.
Сарыдин — тарафтан.
Бади саба — таң җиле.
Кин дик — мускус сыман, хуш ис кебек.
Иопар тик — мускус сыман, җофар кебек.
Иапан-йазы — япан-кыры.
Тизлеке — тавы, калкулыгы.
Тикин — тигән, җиткән.
Иагыр — зур, сәламәт.
Уйыгы — уйсу җире.
Йабыргак — яфрак.
Тул — нарасый, сабый.
Өрләсз — гөрләсә.
Бостан-у бак — бакча.
Таг — таү.
Хәзе — ефәк.
Саграк — чык суы.
Өн тартыб — кычкырып.
Кыл салышур — каурый-мамыгын кояр.
Фил түлүгәч — телү вакыты, йон-каурый алыштыру вакыты җиткәч.
Җөфт алышур — парлашыр.
Нәйшзкәр — шикәр камышы.
Комрый — күгәрчен.
Мокрый булыб — сайрап.
Буй — ис.
Мзңиз — йөз.
Шэшнэйүр — яшәр.
Уграшур — йөрер.
Ай тик — ай кебек.
Тигрәсендә — тирәсендә.
Хури гайн — хур кызы.
Биң — миң.
Тәхсин кыйлур — мактар.
Үзә — турында.
Мондаг — мондый.
Әйде — әйтте.